Nooit te oud om te leren: ‘dit boek opende mijn ogen over Oud-IJmuiden’

IJMUIDEN In 1876 werd het Noordzeekanaal officieel geopend. Dit jaar precies 145 jaar geleden. Online is veel te vinden over de geschiedenis van dit kanaal door IJmuiden. Over het inpolderen, over de sluizen en over het verbreden en verdiepen door de jaren heen. Minder bekend is dat het kanaal bij aanleg veelal uitgegraven is met de hand, door de zogenoemde ‘kanaalgravers’ wel te verstaan. Wie waren deze mensen en hoe ging dat er destijds aan toe? Dat valt te lezen in het boek ‘De woede van Abraham’ van Conny Braam. Suzanne van de Weijgert, media adviseur voor Lokaal aan zee (maar ook fervent boekenlezer) dook in dit boek en het liet haar niet meer los. Met deze column maakt ze een eenmalig uitstapje naar geschreven tekst.

Nooit te oud om te leren

Na het lezen van “De woede van Abraham” van Conny Braam bekijk ik het gebied, waar ik regelmatig voor mijn werk kom, met andere ogen. IJmuiden Rauw aan Zee, ik snap het! Ja, natuurlijk “rauw” door de industrie, de Haven maar ook zeker een gebied met een “rauwe” historie.

Ik kan nu ook niet wachten om terug te gaan, Oud-Velsen in te lopen, nu eens privé het Zee en Havenmuseum te bezoeken, en met hernieuwde inzichten de replica van het primitieve duinhutje te bekijken waar de gezinnen van de kanaalgravers in woonden.

Het was tijdens de perspresentatie van de Safe Side Routes dat ik op het forteiland IJmuiden in gesprek raakte met Jacob Bron (Creatief directeur Stadsschouwburg Velsen) over natuurlijk de Safe Side Routes maar van daaruit óók over het ontstaan van IJmuiden en de rol die de kanaalgravers daarin hebben gespeeld. Over de erbarmelijke omstandigheden waaronder deze gravers moesten werken en het ontstaan van de open verbinding met de haven van Amsterdam door het uitgraven van het Noordzeekanaal. Zo kreeg ik die middag de tip om vooral het boek van Conny Braam te lezen, “De woede van Abraham” en vanaf dat moment begon mijn zoektocht naar dit boek.

Ik vind het een sport een boek te bemachtigen via rommelmarkten, een minibieb, kringloopwinkels. Dit is gedeelde hobby met mijn moeder en uiteindelijk was het mijn moeder die het boek voor mij gevonden heeft bij een kringloopwinkel.

Pas recent was ik in de gelegenheid het daadwerkelijk te lezen. Ik begrijp dat in het boek personages en verhaallijnen zijn toegevoegd zodat het echt een historische roman is en je door de ogen van de hoofdpersonen meebeleeft wat voorafging aan het daadwerkelijk graven van het kanaal. De enorme impact de jaren erna op de natuur, de lokale bevolking en de dagloners “de kanaalgravers” die massaal gehoor gaven op de belofte op werk. 

Er was voor de dagloners namelijk wel werk maar geen huisvesting geregeld, en aangezien er op een klein dorpje, Velsen, na geen voorzieningen waren bouwden ze dus zelf hutjes op de hei; in de duinen. De gebrekkige hygiëne en onvoldoende voedsel zorgden voor een cholera uitbraak met alle gevolgen van dien en de angst in de omgeving om besmet te worden zorgden voor nog meer afstand. Ik wil zeker niet te veel verklappen over de verhaallijn en ik kan een ieder aanraden het boek zelf te gaan lezen.

Na de laatste bladzijde te hebben gelezen ben ik gaan googlen, heb foto’s uit die tijd bekeken, filmpjes op youtube gevonden over de ingebruikname van het Noordzeekanaal en diverse historische websites en archieven gevonden.

Wat mij eigenlijk nog het meest verbaast is dat ik hier nog nooit iets over heb gehoord of geleerd op school. Staat het in de geschiedenisboeken? Heb ik gewoon niet opgelet? Of nog erger ben ik het vergeten?

Door het lezen van dit boek zijn mijn ogen geopend voor de rijke historie van Velsen en het ontstaan van IJmuiden, en daarmee is mijn betrokkenheid met dit gebied gegroeid.

Dit is zo’n boek waar je nog lang over mijmert en waarbij je bij wijze van spreken met het boek onder de arm Oud-Velsen en IJmuiden in wilt lopen om nu ook de gekozen straatnamen beter te snappen (Breesaapstraat) en om te ontdekken of het echt zo is dat het laatste stukje van de Breesaap onbebouwd is gebleven?

Bijdrage van Suzanne van de Weijgert, Media adviseur Lokaal aan Zee